Наилә Җиһаншина: “Апаста ягымлы, нурлы йөзле халык яши”

2025 елның 12 апреле – көллият һәм техникумнарда бердәм Ачык ишекләр көне-үткәрмәгез!  Бердәм көн кысаларында 8-11 сыйныф укучылары һәм аларның ата-аналары кирәкле эшче һөнәрләре белән таныша һәм ихтыяҗ булган белгечлекне ничек алырга һәм илнең әйдәп баручы компанияләренә эшкә урнашырга, эш бирүчеләр һәм төбәк хакимиятләре ягыннан ярдәм чаралары турында белә алачак. Чараның форматы: предприятиеләргә экскурсияләр һәм эш бирүчеләр белән очрашулар, һөнәри пробалар, региональ башкарма хакимият органнары җитәкчеләре, әйдәп баручы компанияләр вәкилләре катнашында ата-аналар җыелышлары, «Профессионалитет»программалары буенча консультацияләр. Россия көллиятләрендә һәм техникумнарында бердәм Ачык ишекләр көне 2025 елның 12 апрелендә «Яшьләр һәм балалар» милли проектының «Профессионалитет»программасының барлык кластерларында узачак. Порталда нечкәлекләр https://проф.рф/

1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышы ветераннарына, хәрби хәрәкәтләр ветераннарына, махсус хәрби операциядә катнашучыларга, шулай ук аларның гаилә әгъзаларына бушлай хокукый консультация

Роспотребнадзор искәртә: талпан энцефалитыннан прививка ясарга онытмагыз Авыруның бердәнбер специфик профилактикасы-вакцинация.     Талпан энцефалиты-үзәк һәм периферик нерв системасын зарарлауга китерергә мөмкин булган куркыныч инфекция. Хәзер әле прививка ясау һәм куркыныч авыруга каршы иммунитет формалаштыру мөмкинлеге бар. Талпан вируслы энцефалитыннан прививкалар ике схема буенча үткәрелә – төп һәм ашыгыч. Вакцинациянең төп схемасына көзге-язгы чорда (ноябрь – март) 1 айдан 7 айга кадәр (вакцинага карап) ике прививка ясала. Аннары 5-12 айдан соң (вакцинага карап) өченче прививка ясатырга кирәк (Беренче ревакцинация). Өч прививка-вакцинациянең тәмамланган курсы. Аннары ерактан ревакцинацияләр бара-өч елга бер тапкыр прививка ясату. Әгәр дә сез көзен прививка ясатырга өлгермәгән булсагыз, моны яз көне, талпаннар әле бик актив булмаганда, тизләтелгән схема буенча эшләргә мөмкин. Ашыгыч вакцинация вакытында ике атнадан алып бер айга кадәр интервал белән кимендә ике прививка ясала (вакцинага карап). Ревакцинация икенче прививкадан соң бер ел узгач, аннан соң – һәр өч ел саен үткәрелә. Роспотребнадзор экспертлары талпан энцефалиты буенча эндемик территорияләрдә яшәүче кешеләргә, шулай ук анда барырга җыенучыларга прививка ясарга киңәш итә. Россиядә бу төбәкләрнең шактый зур проценты. Исемлеккә Амур, Калининград, Иркутск, Свердловск өлкәләре, Татарстан Республикасы, Алтай, Приморье крае һәм башкалар керә. Регионнарның җентекле картасын биредә карап була.  Шуны истә тотарга кирәк, прививка талпан тешләүне профилактикалауның башка чараларын да (репеллентлар, тиешле кием) кире какмый, чөнки талпаннар талпан энцефалитын гына түгел, ә башка инфекцияләрне дә (талпан боррелиозы, гранулоцитар анаплазмоз, моноцитар эрлихиоз) кичерә, алардан әлегә вакциналар юк. Талпан булырга мөмкин территориядә булганда, һичшиксез куркыныч турында истә тотарга һәм вакыт-вакыт үз киемеңне һәм тәнеңне карарга кирәк. Чыганак: https://санщит.рус/

Кимерүчеләр йоктырган куркыныч авырудан үзеңне ничек сакларга.   Бөер синдромы белән геморрагик бизгәк (ГЛПС) – хантавируслар китереп чыгара торган кискен йогышлы авыру. Бу табигый-учак инфекциясе, ул еш кына авыр клиник агымга ия. Хантавирусларның чыганаклары-вак имезүчеләр, нигездә кимерүчеләр. Инфекция таралуның төп механизмы – аэроген: һава-тамчылы һәм һава-тузанлы, аларда вак имезүчеләрнең бүлендекләрендә булган кузгаткыч аэрозоль яки тузан болыты рәвешендә югары сулыш юллары аша кешенең үпкәсенә эләгә, аннан соң кан аша башка органнарга һәм тукымаларга тарала. Кимерүчеләрдә геморрагик бизгәк хроник инфекция кебек клиник билгеләрсез уза. Кимерүчеләр организмыннан вирус төкерек, сидек һәм тизәк белән бүленеп чыга һәм урман түшәмен, суны, туклану продуктларын зарарлый. Инфекцияне зарарланган тире аша йоктырган кимерүчеләр экскрементлары белән, шулай ук җәнлек кеше тешләгәндә төкерек белән контакт юлы мөмкин. Кеше эпидемиологик куркыныч тудырмый, кузгаткычның кешедән кешегә күчүе булмый. ГЛПСНЫҢ табигый учаклары яфраклы һәм катнаш урманнарда, урман-дала ландшафтларында бар. ГЛПС вирусының табигатьтәге чыганаклары булып: катнаш урманнарда яшәүче җирән кыр (Идел буе федераль округы, Россиянең Европа өлеше); кыр тычканы (Идел буе федераль округы); соры күсе һәм Көнчыгыш Азия тычканы (Ерак Көнчыгыш торак пунктларында); Кавказ урман тычканы (зур Сочи районы). ГЛПСКА сизгерлек гомуми. Әмма авыруларның 70-90% ы аеруча актив яшьтәге (16 яшьтән 50 яшькә кадәр) ир-атлар, күбесенчә сәнәгать предприятиеләре эшчеләре, машина йөртүчеләр, тракторчылар, авыл хуҗалыгы хезмәткәрләре ешрак авырый. Авыру балаларда (3-5%), хатын-кызларда һәм өлкән яшьтәге кешеләрдә сирәгрәк ачыклана. ГЛПС ел дәвамында җәйге-көзге чорда авырулар арту белән теркәлә. Авыруның эпидемик үсеше кимерүчеләр үрчү өчен уңайлы елларга туры килә, бу аларның саны артуга китерә. Кеше еш кына ГЛПС вирусы белән зарарланган тузанны сулаганда, җиләк һәм гөмбә җыю өчен урманга барганда, табигатьтә ял иткәндә, дача һәм йорт яны кишәрлекләрендә эшләгәндә, авыл хуҗалыгы эшләрен башкарганда һәм урман эшкәрткәндә йога. ГЛПС булганда инкубация чоры 4 көннән 49 көнгә кадәр (уртача 2-3 атна) тәшкил итә. Авыру кискен рәвештә тән температурасы 38-40 градуска кадәр күтәрелүдән, салкын тиюдән, кискен баш авыртуларыннан, мускуллар авыртуыннан башлана. Биттә, муенда, гәүдәнең өске яртысында гиперемия (кызару) күзәтелә. Башлангыч чорда ГЛПСНЫ еш кына грипп дип кабул итәләр. Кайбер очракларда борыннан кан китү күзәтелә, сидектә кан барлыкка килә. ГЛПСНЫҢ клиник билгеләре нигездә бөерләрнең зарарлануы белән бәйле. Авырулар корсак һәм бил өлкәсендәге авыртулардан зарлана. Сидек күләме кискен кими, авыр очракларда анурия үсә (сидек бүленеп чыгуның тулысынча тукталуы). Клиник билгеләренең җитдилеген һәм авыруның авырлыгын исәпкә алып, ГЛПС белән авыручыларны дәвалау хастаханә шартларында гамәлгә ашырылырга тиеш. Авыруның беренче билгеләре барлыкка килсә, кичекмәстән табибка мөрәҗәгать итәргә кирәк. ГЛПС белән авыручылар башка кешеләр өчен йогышлы түгел. Профилактиканың төп чаралары: Урманга барганда шәхси гигиенаны төгәл үтәргә кирәк, савыт-саба һәм азыкны үләнгә, агач төпләренә салырга ярамый. Бу максатлар өчен клеенка кулланырга кирәк, ә төнгә азык-төлек продуктларын пакетларга төреп, агачка элеп куярга кирәк. Туристлык походларында төн кунар өчен коры, куаклык белән капланмаган, кимерүчеләрдән Азат урман кишәрлекләрен сайларга кирәк. Печән һәм салам кибәннәрендә кунмаска кирәк. Әгәр сез өйдә яки дачада бер атна булмасагыз да, беренче чиратта бинаны җилләтергә кирәк. Шуннан соң дезинфекцияләү чаралары (хлораминның 3% лы эремәсе, хлорлы известь) кулланып дымлы җыештыру тәкъдим ителә, савыт-сабаны яхшылап юарга һәм кайнар су белән сыларга кирәк. Дача, ярдәмче биналарны, гаражларны, базны җыештырганда дүрт катлам марля һәм резина перчаткалар, халат яки башка эш киемнәре кияргә киңәш ителә, аннары аларны салдыралар һәм юалар. Урып-җыю вакытында ашарга, тәмәке тартырга ярамый. Шул ук шәхси профилактика чаралары печән, салам ташу һәм җыю, агач әзерләү, яшелчәләрне күчереп утырту вакытында да кулланыла. Торак һәм ярдәмче биналарны, ишегалларын, бигрәк тә шәхси йортларны чүпләмәскә, көнкүреш чүп-чарларын вакытында чыгарырга кирәк. Кимерүчеләрнең торак биналарга һәм хуҗалык корылмаларына үтеп керү мөмкинлеген булдырмаска кирәк, моның өчен вентиляция тишекләрен металл челтәр белән ябарга һәм тишекләрне цементларга кирәк, шуның белән кимерүчеләр өчен биналарның үтеп кермәвен тәэмин итәргә кирәк. Бозылган яки кимерүчеләр белән пычранган ризыкларны ашау катгый тыела. Эчәр өчен су кайнатылган булырга тиеш. Азык - төлекне кимерүчеләр өчен мөмкин булмаган урыннарда сакларга кирәк. ГЛПС йоктыруны ышанычлырак кисәтү өчен дачалар, бакчалар, шәхси корылмалар территориясендә кимерүчеләрне юк итәргә кирәк. Чыганак: https://санщит.рус/